Γαζα: Ο ΑνθρωπισμοΣ σε Αδιεξοδο

Η Λωρίδα της Γάζας βιώνει μια πρωτοφανή ανθρωπιστική κρίση, με περισσότερους από δύο μήνες αποκλεισμού στην παροχή ζωτικής βοήθειας. Η πείνα και η έλλειψη βασικών αγαθών χρησιμοποιούνται ως όπλα, παραβιάζοντας τις θεμελιώδεις αρχές του Διεθνούς Ανθρωπιστικού Δικαίου, που προστατεύει αμάχους, τραυματίες και αιχμαλώτους.

Για τους περισσότερους από 2 εκατομμύρια κατοίκους της Γάζας, οι συνεχιζόμενοι  περιορισμοί στην πρόσβαση, οι στοχευμένες επιθέσεις σε αμάχους και σε κρίσιμες υποδομές συνηγορούν σε μια συστηματική πολιτική αποκλεισμού από βασικά μέσα επιβίωσης.

Η πλειονότητα του πληθυσμού βρίσκεται υπό συνεχή κίνδυνο από επιθέσεις ακριβείας σε νοσοκομεία, σχολεία και καταφύγια, ενώ χιλιάδες έχουν ήδη χάσει τη ζωή τους ή τραυματιστεί σοβαρά. Πληθυσμοί, ανάμεσά τους παιδιά, θηλάζουσες γυναίκες και έγκυοι υποφέρουν από οξύ υποσιτισμό και απελπιστικές συνθήκες υγιεινής, με τον κίνδυνο επιδημιών να αυξάνεται διαρκώς.

Από τον Οκτώβριο του 2023 έως τον Μάιο του 2025 ο αριθμός των νεκρών αγγίζει τους  53.655 και των τραυματιών του 121.950. Ανάμεσα στον πληθυσμό αυτό περιλαμβάνονται 3.509 νεκροί και 9.909 τραυματίες από την κλιμάκωση των επιθέσεων στις 18 Μαρτίου 2025, ενώ καταγράφονται πολλές περιπτώσεις οικογενειών που σκοτώθηκαν μαζί με τα παιδιά τους. Τουλάχιστον 15.600 παιδιά έχουν χάσει τη ζωή τους από την αρχή του πολέμου στη Λωρίδα της Γάζας.

Παρά την περιορισμένη είσοδο ανθρωπιστικής βοήθειας τις τελευταίες ημέρες, οι ανάγκες παραμένουν τεράστιες και οι συνθήκες απελπιστικές.  Οι εκτοπισμένοι αυξάνονται καθημερινά, ενώ η υποδομή της περιοχής έχει καταστραφεί σε μεγάλο βαθμό, καθιστώντας ακόμη πιο δύσκολη τη διανομή βοήθειας και την αποκατάσταση της ζωής.

Η κρίση στη Λωρίδα της Γάζας είναι καθαρά κρίση ανθρωπισμού -μια κατάσταση που δεν οφείλεται σε φυσική καταστροφή, αλλά σε πολιτικές επιλογές που στερούν από εκατομμύρια ανθρώπους το θεμελιώδες δικαίωμα στη ζωή.

Τα στοιχεία είναι ανησυχητικά

Ο ΟΗΕ προειδοποιεί για κλιμάκωση των επιθέσεων σε σπίτια, σκηνές, νοσοκομεία και άλλες κρίσιμες υποδομές στη Λωρίδα της Γάζας, με τον κίνδυνο συστηματικής καταστροφής ολόκληρων περιοχών. Την ίδια στιγμή, καταγράφονται σοβαρά ποσοστά οξέος υποσιτισμού σε παιδιά, εγκύους και θηλάζουσες γυναίκες, ενώ παρασκευάζονται λιγότερα από 300.000 γεύματα ημερησίως — αριθμός ανεπαρκής για τον πληθυσμό που βρίσκεται σε ανάγκη.

Παρά το γεγονός ότι το Ισραήλ επέτρεψε την προσωρινή είσοδο περιορισμένης βοήθειας στις 18 Μαΐου, έως τις 21 Μαΐου μόλις 198 φορτηγά κατάφεραν να εισέλθουν στον περίκλειστο θύλακα της Γάζας. Ο Επικεφαλής Ανθρωπιστικής Βοήθειας του ΟΗΕ, Tom Fletcher, χαιρέτησε αυτή την εξέλιξη, χαρακτηρίζοντας, ωστόσο, τη συνδρομή ως «σταγόνα στον ωκεανό» και υπογραμμίζοντας ότι δεν μπορεί να υποκαταστήσει την ανάγκη για συνεχή και απρόσκοπτη ανθρωπιστική πρόσβαση σε βασικά είδη και τρόφιμα. Συμπληρωματικά, η Υπηρεσία των Ηνωμένων Εθνών για τους Παλαιστίνιους Πρόσφυγες (UNRWA) τονίζει ότι η Λωρίδα της Γάζας χρειάζεται επειγόντως 500–600 φορτηγά με ανθρωπιστική βοήθεια καθημερινά, προκειμένου να αποτραπεί μια βαθύτερη ανθρωπιστική καταστροφή. Η διανομή παραμένει εξαιρετικά δύσκολη εξαιτίας λεηλασιών, καθυστερήσεων και ακατάλληλων διαδρομών.

Την ίδια στιγμή, σύμφωνα με την αναφορά του ΟΗΕ, μόλις τον τελευταίο μήνα , το 29% του πληθυσμού έχει αναγκαστεί σε εκτοπισμό εκ νέου, ενώ περισσότεροι από 161.000 άνθρωποι εκτοπίστηκαν σε μία μόλις εβδομάδα, χωρίς να διαθέτουν ασφαλές καταφύγιο. Σημειώνεται ότι το 81% της Λωρίδας της Γάζας βρίσκεται σε στρατιωτικοποιημένες ζώνες ή υπό εντολές εκτοπισμού.

Η πρόσφατη αναφορά της OCHA (Υπηρεσία Ανθρωπιστικών Υποθέσεων των Ηνωμένων Εθνών), αλλά και του Διεθνούς Δικτύου των Γιατρών του Κόσμου περιγράφουν την κατάσταση έως σήμερα και τη δραματική συρρίκνωση του ανθρωπιστικού χώρου, εξαιτίας των περιορισμών σε βοήθεια για της κλιμάκωσης των επιθέσεων στην ευρύτερη περιοχή.

Επισιτιστική επισφάλεια

• Το Παγκόσμιο Επισιτιστικό Πρόγραμμα (WFP) καταγράφει τραγικά επίπεδα πείνας  «Οι γονείς βάζουν τα παιδιά τους για ύπνο νωρίς, ώστε να μην χρειαστεί να αναζητήσουν δείπνο. Με το συνεχιζόμενο κλείσιμο των συνόρων, ακούμε συχνά από Παλαιστίνιους εδώ ότι μοιάζει με μια αργή θανατική καταδίκη».
• Ένα στα τέσσερα παιδιά και μία στις πέντε εγκύους ή θηλάζουσες γυναίκες βρίσκονται σε κατάσταση οξέος υποσιτισμού, σύμφωνα με την αναφορά των Γιατρών του Κόσμου.
• Πριν από τον Οκτώβριο του 2023, η Γάζα είχε χαμηλά ποσοστά υποσιτισμού, συγκρίσιμα με αυτά των ευρωπαϊκών χωρών, χάρη στην ποικιλία και την προσιτή τιμή των τροφίμων. Σήμερα, έχει φτάσει σε επίπεδα συγκρίσιμα με εκείνα που καταγράφονται σε χώρες που βιώνουν παρατεταμένες ανθρωπιστικές κρίσεις για δεκαετίες.
• Ολόκληρος ο πληθυσμός βρίσκεται σε κατάσταση οξείας επισιτιστικής κρίσης. Σχεδόν μισό εκατομμύριο άνθρωποι αναμένεται να αντιμετωπίσει καταστροφικά επίπεδα πείνας μεταξύ Μαΐου και Σεπτεμβρίου 2025 (IPC Φάση 5).
• Σύμφωνα με τον FAO (UN Food & Agriculture Organization) τα αγροδιατροφικά συστήματα στη Γάζα έχουν καταρρεύσει και οι τιμές τροφίμων έχουν εκτοξευθεί. Η τοπική παραγωγή έχει σχεδόν καταστραφεί: το 75% των καλλιεργήσιμων εκτάσεων, που συνέβαλαν έως και στο ένα τρίτο της ημερήσιας κατανάλωσης, έχει πληγεί. Η ζωική παραγωγή έχει σχεδόν εξαλειφθεί, καθώς το 95% των βοοειδών και πάνω από το μισό των αιγοπροβάτων έχουν σκοτωθεί, ενώ η τιμή του αλεύρου σίτου έχει αυξηθεί κατά 3.000% από τον Φεβρουάριο του 2025.
• Η έλλειψη βασικών τροφίμων όπως κρέας, φρέσκα λαχανικά και φρούτα είναι εκτεταμένη, μετά 11 εβδομάδες αποκλεισμού της εισόδου της ανθρωπιστικής βοήθειας.

Τα δικαιώματα των παιδιών καταπατούνται ανηλεώς

Τα παιδιά λιμοκτονούν και πέφτουν θύματα αδιάκριτων επιθέσεων. Στερούμενα βασιών αγαθών, υπηρεσιών και φροντίδας η UNICEF χαρακτηρίζει «αδιανόητους» τους τρόπους με τους οποίους υποφέρουν τα παιδιά. «Από τον Βορρά ως τον Νότο, παιδιά σκοτώνονται και ακρωτηριάζονται σε νοσοκομεία, σε σχολεία που έχουν μετατραπεί σε καταφύγια, σε πρόχειρες σκηνές ή στην αγκαλιά των γονιών τους. Έχουν υποστεί επανειλημμένο εκτοπισμό (…) αναζητώντας ασφάλεια και καταφύγιο».

Επιθέσεις σε σχολεία και δημοσιογράφους

• Σύμφωνα με το Global Education Cluster, πάνω από το 95% των σχολείων στη Γάζα έχει υποστεί ζημιές, ενώ σχεδόν το 89% χρειάζεται πλήρη ανακατασκευή ή σημαντικές επισκευές.
• Από τον Οκτώβριο 2023 μέχρι τον Μάιο 2025, έχουν σκοτωθεί 219 δημοσιογράφοι και εργαζόμενοι στα μέσα ενημέρωσης, επτά εξ αυτών την εβδομάδα 15–21 Μαΐου.

Κίνδυνοι για τις γυναίκες και τα νέα κορίτσια

• Σύμφωνα με το UNFPA, για τις γυναίκες και τα κορίτσια στη Γάζα, δεν υπάρχει πια ασφαλές μέρος, γεγονός που επιδεινώνεται από το κλείσιμο του μοναδικού καταφυγίου για γυναίκες, μετά τις τελευταίες εντολές αναγκαστικής εκκένωσης.
• Οι γυναίκες ζουν σε υπερπλήρεις, ανθυγιεινές συνθήκες χωρίς καμία ιδιωτικότητα. Ο κίνδυνος σεξουαλικής εκμετάλλευσης, βίας και κακοποίησης αυξάνεται δραματικά.

Υγειονομική κρίση και καταστροφή νοσοκομείων

• Ο Διευθυντής του Νοσοκομείου Al Awda ανέφερε ότι η δομή λειτουργεί υπό «τις πιο επικίνδυνες και απάνθρωπες συνθήκες». Η μαρτυρία του είναι συγκλονιστική: «Μέσα σε ένα βράδυ, οι ομάδες μας περιέθαλψαν 52 ανθρώπους. Ένα από αυτά ήταν ένα κοριτσάκι μόλις λίγων μηνών. Και τα δύο της πόδια είχαν διαλυθεί από τους βομβαρδισμούς. Επίσης δεχτήκαμε εννέα πτώματα. Τα επτά ήταν παιδιά… Ακόμη και μετά από 19 μήνες αυτής της κόλασης, μπορώ να σας πω ότι κανείς δεν συνηθίζει την εικόνα αθώων μωρών που σκοτώνονται ή ακρωτηριάζονται για πάντα. Οι καρδιές μας σπάνε σε χίλια κομμάτια κάθε φορά».
• Το νοσοκομείο έχει δεχτεί τουλάχιστον 18 επιθέσεις, ενώ 6 μέλη του προσωπικού σκοτώθηκαν, με άλλους να έχουν συλληφθεί. Και δεν είναι το μόνο που έχει βρεθεί στο στόχαστρο των ισραηλινών δυνάμεων. Τα νοσοκομεία Nasser, European Hospital, al-Ahli είναι ανάμεσα στις πληττόμενες δομές υγείας στη Λωρίδα της Γάζας,  αφήνοντας τον πληθυσμό χωρίς πρόσβαση σε κρίσιμες ιατρικές υπηρεσίες.
• Ο δίμηνος αποκλεισμός έχει οδηγήσει σε δραματική έλλειψη βασικών αναλώσιμων και φαρμάκων.

Καταστροφή κρίσιμων υποδομών

• Σύμφωνα με την UNOSAT (United Nations Satellite Centre), 174.526 κτίρια έχουν καταστραφεί ή υποστεί ζημιές, με το 68% εξ αυτών να μην είναι πλέον κατοικήσιμα.
• Τα συντρίμμια από τις καταστροφές ανέρχονται σε 53,5 εκατομμύρια τόνους μπάζων, καθιστώντας δύσκολη την πρόσβαση και την αποκατάσταση.
• Η υποδομή ύδρευσης και αποχέτευσης έχει καταρρεύσει, με συνέπεια την ταχεία εξάπλωση ασθενειών.
• Η έλλειψη καυσίμων έχει παραλύσει αντλιοστάσια και εγκαταστάσεις υγιεινής. Χρειάζονται άμεσα τουλάχιστον 70.000 λίτρα καυσίμου για να αποφευχθεί επιδημική έξαρση.

Εκτοπισμοί και στρατιωτικές επιχειρήσεις

• Από τις 18 Μαρτίου, η στρατιωτική επιχείρηση «Άρματα του Γεδεών» έχει οδηγήσει σε μαζικούς εκτοπισμούς και εκατοντάδες θύματα.
• Το 81% της Λωρίδας της Γάζας βρίσκεται πλέον σε στρατιωτικοποιημένες ζώνες ή υπό διαταγές εκκένωσης.
• Σε πολλές περιπτώσεις, γονείς και παιδιά σκοτώνονται μαζί μέσα στα σπίτια ή στα καταφύγια.